IsiBizNews: Abavoti bayayichitha i-ANC ne-EFF: Funa uguquko lwangempela, hhayi uguquko oluqinile – John Endres - Biznews

Jul 18, 2024
Kusukela okhethweni lwangomhla zingama-29 kuNhlaba wezi-2024, kunendaba exoxwayo emelela kabi indlela abantu baseNingizimu Afrika abavota ngayo.
IsiBizNews: Abavoti bayayichitha i-ANC ne-EFF: Funa uguquko lwangempela, hhayi uguquko oluqinile – John Endres - Biznews

Ngemuva kokhetho lwaseNingizimu Afrika lwango-2024, uJohn Endres uthi ukulandisa okuphathelene nokwesekwa kwabavoti ekuguqulweni kwendlela ye-ANC kunephutha elikhulu. Njengoba u-16% kuphela wabavoti abafanelekile abeseka i-ANC kanye nokwehla okukhulu kokwesekwa kwe-ANC ne-EFF, imiphumela yokhetho ikhombisa isidingo esicacile soshintsho esikhundleni sokuqhubeka. Ukudlondlobala koMkhonto weSizwe, okugqugquzelwa ukuthakasela kukaJacob Zuma esikhundleni senqubomgomo, kugcizelela isifiso sokukhula komnotho wangempela phezu kwezinguquko ezinqala. U-Endres ugomela ngokuthi indlela eya eNingizimu Afrika ephumelelayo, ebandakanya wonke umuntu ilele ekubekeni eqhulwini ukukhula komnotho ngokusebenzisa imigomo yemakethe yamahhala, okuphambene nohlelo lwe-ANC olunesikhathi eside lwasungulwa.

John Endres

Kusukela okhethweni lwangomhla zingama-29 kuNhlaba wezi-2024, kunendaba exoxwayo emelela kabi indlela abantu baseNingizimu Afrika abavota ngayo.

Lokhu kuchazwe kahle kuTwitter kalowo owayenguMvikeli woMphakathi u-Thuli Madonsela mhla zi-2 kuNhlangulana:

Lokhu kuhlaziya kubonisa amaphutha abalulekile. Ngokusobala, ama-40% akuwona iningi labavoti; ukube bekunjalo, i-ANC ibingasungula uhulumeni iyodwa futhi bekungeke kudingeke ukuthi yakhe umfelandawonye omkhulu ngaphansi kwelebula elidumile elithi “Government of National Unity”.

Ngaphezu kwalokho, ukwehla kwamanani abantu abangama-58% kusho ukuthi bangama-23% kuphela ababhalisile abavotela i-ANC. Uma uhlanganisa abantu abebengabhalisela ukuvota kodwa bangavota, uthola ukuthi bangu-16% kuphela abantu abafanelekile abavotele i-ANC. Ngamanye amazwi, ngenkathi abantu baseNingizimu Afrika abayizigidi eziyisi-6.5 bavotela i-ANC, izigidi ezingama-35 zabavoti – okufanele nakanjani bathathwe “thina bantu” – abazange bavote. Akukona nje ukugunyazwa kwemigomo ye-ANC.

Ngokuphambene nalokho. Okhethweni lwango-2024, abavoti bashiya i-ANC ngobuningi. Amavoti eqembu elibusayo ehle ngaphezu kwengxenye yesithathu, esuka ezigidini eziyishumi ngo-2019 aya ezigidini ezingu-6.5 ngo-2024 (ehle ngama-35%). Eqinisweni, iqembu lilahlekelwe amavoti amaningi njengoba iDemocratic Alliance ithole esewonke (3.5 million).

Ngabe laba bavoti bayilahlile yini i-ANC ngenxa yokuthi imigomo yayo yenguquko yayingaqinile ngokwanele? Nakancane. Iqembu lathembisa abavoti izinto eziningi zamahhala kanye nokuqhubeka “koguquko” ngaphansi kwefulegi leNational Democratic Revolution (NDR).

Yathembisa umhlaba wamahhala ngokusebenzisa indlela yokudliwa komhlaba ngaphandle kwesinxephezelo. Njengoba isibeke ngokugcwele isigamu sabantu, abantu ababalelwa ezigidini ezingama-28, kwezenhlalakahle, yathembisa ukuthi izophinde yenyuse leyo nombolo ngokwethula isibonelelo semali engenayo eyisisekelo. Iphindeke kabili emithethweni yobuhlanga ekuqashweni nasekuthengeni.

Okudlulele
Emasontweni amabili nje ngaphambi kokhetho, uMongameli Cyril Ramaphosa wasayina uMthethosivivinywa Womshuwalense Wezempilo Kazwelonke ukuba ube ngumthetho, othembisa ukunakekelwa kwezempilo kwamahhala kuwo wonke umuntu ngesikhathi esingaziwa – kodwa esimba eqolo – futhi usabisa ngokuqeda imboni ezimele yezokwelapha eNingizimu Afrika.

Mhlawumbe lezi zinyathelo bezingenamandla ngokwanele. Kodwa abavoti babenenye indlela yepolitiki eqinile etholakala kalula: i-Economic Freedom Fighters (EFF) inikeza i-NDR ngama-steroid. Ukudlondlobala okwengeziwe, inhlalakahle eyengeziwe, izinqubomgomo ezisekelwe ngokwezinhlanga, umbuso ongenela ukungenelela, kanye nokuntenga okunamandla kwamalungelo omhlaba ngokungagcini nje ngokufaka wonke umhlaba waseNingizimu Afrika ubuzwe, kodwa namabhange nezimayini.

Ukube abavoti bebefuna uguquko olungaphezu kwalokho obeluhlinzekwa yi-ANC bebezothutheleka ku-EFF. Kodwa abakwazanga: isibalo samavoti e-EFF sehlile esikhundleni sokukhuphuka. Yehle cishe ngengxenye yesihlanu, isuka ezigidini eziyi-1.9 ngo-2019 yaya esigidini esi-1.5 ngo-2024, ukwehla ngo-18%.

Ngamafuphi, abavoti bawajezisa womabili amaqembu ngokusobala anikeza i-ajenda yenqubomgomo “yoshintsho” okhethweni.

Lokho kusiletha kuMkhonto weSizwe (MK). Iqembu lithole impumelelo emangalisayo ngokuthola u-14.6% wamavoti ezinyangeni eziyisithupha nje lisunguliwe. Ingabe lokhu kwakungenxa yokuthi abavoti bagudlukela ku-MK belindele uguquko olufana nolwe-ANC kunalo olwalulethwa yi-ANC? Angeke kwenzeke lokho. Umqulu ophelele we-MK washicilelwa ezinyangeni ezimbalwa ngaphambi kokhetho futhi bambalwa abavoti abazobe bewufundile.

Abavoti be-ANC abangeneme
Kodwa ukugudlukela ku-MK, ikakhulukazi KwaZulu-Natal (KZN), kukhombisa ukuthi kunenqwaba yabavoti be-ANC abebengeneme abebelindele ukuthi kutholakale enye indlela engcono yokushintsha amavoti abo – okuyinto osekuvele kuqinisekiswe kahle ngokuvota. ngaphambi kokhetho.

Labo abavotele i-MK bagqugquzelwe wuthando olusabekayo lwalowo owayenguMengameli uJacob Zuma, othokozelwa kakhulu yi-KZN ikakhulukazi. Umyalezo wakhe wokucasukela i-ANC nobuholi bayo obukhona manje uwele phansi. Isethembiso sakhe sokumela labo abazizwa belahliwe yi-ANC safaka isicelo esikhulu futhi samvumela ukuthi enze umsebenzi oncomekayo no-MK. Nakuba umlayezo wakhe ubuhlotshaniswa nesihloko esithi “radical economic transformation”, ukwethembela kusithunywa – uMnu Zuma – okugqugquzele abavoti ukuthi bashintshe, kunokukhalaza komyalezo.

Ukushintsha okukhulu kwezibalo zabavoti kude ne-ANC kanye ne-EFF kukhombisa ukuthi ukhetho lwango-2024 beluyivoti lokushintsha, hhayi ukuqhubeka. Impela bekuyivoti lenguquko – kodwa akulona uhlobo uThuli Madonsela alusho.

Izinqubomgomo ze-ANC “zoguquko” esezineminyaka engamashumi eminyaka zikhona zilethe ukukhula okuphansi nokuqopha umlando kokuntuleka kwemisebenzi. Ukuphishekela izinqubomgomo ezifanayo kuzoveza imiphumela eminingi edumazayo – okungeyona into efunwa abavoti, njengoba ucwaningo lwemibono nalo luye lwabonisa ngokungaguquki.

Ukukhula komnotho okuphakeme
Esikhundleni salokho, uhlobo loguquko olufunwa ngabavoti yilolo olungalethwa kuphela ngokukhula komnotho okuphezulu, okuwukuphela kwendlela enganciphisa ukuntuleka kwemisebenzi futhi kukhuphule imali engenayo. Ngeke kufezwe ngezinhlobo zezinqubomgomo uNkz Madonsela, i-ANC, iSouth African Communist Party kanye ne-EFF ezimelayo.

Ukukhula kungafinyelelwa kalula, njengoba izibonelo ezivela emhlabeni wonke zibonisa.

Ukukhiqiza ukukhula komnotho kudinga ukubeka phambili. Kusho ukuphakamisa ukukhula ngaphezu kwezinye izinjongo zenqubomgomo. Kusho ukususa amabhuleki emnothweni, ukuwukhulula ngokususa izithiyo zokukhula. Izithiyo zokukhula zihlanganisa izinqubomgomo ezifana nokwenza buthaka kwamalungelo omhlaba nge-EWC, ukuzonda abatshalizimali ngokusebenzisa imithetho evimbelayo yabasebenzi esekelwe ngokohlanga, ukubandakanyeka ngokweqile kombuso emnothweni, kanye nokufaka ipolitiki yenkonzo yomphakathi ngaphansi kwesiqubulo sokutshalwa kwezinhlanga. Lawa mabhuleki ekukhuleni adinga ukususwa.

Thina kwa-IRR besilokhu singaguquguquki ekukhuthazeni izinguquko zenqubomgomo ezingaveza ukukhula. Muva nje, siqale ukushicilela uchungechunge lwamaphepha enqubomgomo “I-Blueprint for Growth” achaza ngokuningiliziwe ukuthi kwenziwa kanjani. Konke lokhu kuyatholakala engxenyeni yezincwadi zengosi yethu futhi kusangezwa kuyo. Isiqalo esihle yi-The IRR’s Blueprint for Growth 1: Amandla okukhula kwe-Arming SA.

Amaphepha achaza ngokuningiliziwe indlela okuwukuphela kwayo yokuguqula umphakathi waseNingizimu Afrika usuke ekwakhekeni kwawo kwamanje kwephiramidi, obuswa abantu abambalwa, abacebile abacebile kanye nenani elikhulu labantu abampofu elinamathemba ambalwa okuthuthuka, ukuze libe isakhiwo sedayimane esinesigaba esikhulu esiphakathi. Lena inhloso esivumelana ngayo noNksz Madonsela. Kodwa siyehluka ngezindlela zokufeza lokhu: ubufakazi bukhombisa ukuthi kungenziwa kuphela ngezimakethe zamahhala, hhayi imigomo yesocialist njengaleyo exhaswe yi-SACP ne-EFF.

John Endres is CEO of the IRR

https://www.biznews.com/rational-perspective/2024/07/18/abavoti-anc-eff-endres

This article was first published on the Daily Friend.

IsiBizNews: Abavoti bayayichitha i-ANC ne-EFF: Funa uguquko lwangempela, hhayi uguquko oluqinile – John Endres - Biznews

Support the IRR

If you want to see a free, non-racial, and prosperous South Africa, we’re on your side.

If you believe that our country can overcome its challenges with the right policies and decisions, we’re on your side.

Join our growing movement of like-minded, freedom-loving South Africans today and help us make a real difference.

© 2023 South African Institute of Race Relations | CMS Website by Juizi